Người khuyết tật nên học nghề gì để tự lập, hòa nhập xã hội và xây dựng cuộc sống trọn vẹn? Đây là một câu hỏi quan trọng, không chỉ đối với bản thân người khuyết tật mà còn đối với gia đình và xã hội. Việc lựa chọn một nghề nghiệp phù hợp không chỉ giúp họ có được thu nhập ổn định mà còn khẳng định giá trị bản thân và vượt qua những định kiến. Nhờ các chính sách hỗ trợ trong pháp luật Việt Nam và sự hỗ trợ của các tổ chức, người khuyết tật có nhiều cơ hội tiếp cận với những nghề nghiệp phù hợp. Hãy cùng khám phá những lựa chọn nghề nghiệp lý tưởng trong bài viết chi tiết dưới đây.
Tình hình việc làm và đào tạo nghề cho người khuyết tật hiện nay
Để trả lời câu hỏi “Người khuyết tật nên chọn nghề gì?”, cần phải hiểu rõ tình hình việc làm và đào tạo nghề hiện nay của nhóm đối tượng này. Theo báo cáo của Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội (2023), Việt Nam có khoảng 7,2 triệu người khuyết tật, chiếm hơn 7% dân số. Tuy nhiên, chỉ khoảng 32% trong số họ có việc làm ổn định, chủ yếu là các công việc đơn giản như bán vé số, làm ruộng hoặc tự kinh doanh. Những trở ngại chính là thiếu cơ sở hạ tầng phù hợp (tiếp cận xe lăn, tài liệu chữ nổi Braille, v.v.), định kiến xã hội và thiếu thông tin về đào tạo nghề. Do đó, việc định hướng nghề nghiệp cần dựa trên năng lực cá nhân, nhu cầu của thị trường lao động và các chính sách hỗ trợ cụ thể.
Trong khuôn khổ pháp lý hiện hành, Luật Người khuyết tật năm 2010 quy định rõ quyền của người khuyết tật được đào tạo nghề, có việc làm và hòa nhập xã hội. Ngoài ra, Nghị định 61/2015/NĐ-CP về Chính sách hỗ trợ đào tạo nghề và Nghị định 20/2021/NĐ-CP về Trợ giúp xã hội cũng đưa ra các chính sách ưu đãi như miễn giảm học phí, trợ cấp sinh hoạt phí và vay vốn ưu đãi. Tuy nhiên, để được hưởng đầy đủ các chính sách này, người khuyết tật cần được hỗ trợ cụ thể trong quá trình đăng ký học nghề và lựa chọn nghề phù hợp với khuyết tật của mình.
Người khuyết tật nên học nghề gì?
Nhân viên nhập dữ liệu
Nhập dữ liệu là một trong những công việc thân thiện nhất với người khuyết tật. Người khuyết tật có thể lựa chọn công việc này vì có thể làm việc tại nhà. Nhân viên nhập dữ liệu thường cần đáp ứng một số yêu cầu nhất định: thành thạo đánh máy, khả năng sử dụng phần mềm chuyên dụng để nhận dạng và nhập thông tin, nhập dữ liệu chính xác và kiên nhẫn, vì các bước công việc được lặp lại.
Nhập liệu là công việc cần thiết trong nhiều lĩnh vực, chẳng hạn như bán hàng, tiếp thị, chăm sóc sức khỏe, giáo dục, v.v. Đối với những công việc liên quan đến dữ liệu và số liệu như thế này, người khuyết tật phải tỉ mỉ và nghiêm túc. Ngoài ra, trình độ tiếng Anh cơ bản là một lợi thế cho các chuyên gia nhập liệu khuyết tật, những người sau đó có thể hoàn thành nhiều thủ tục giấy tờ mà công ty yêu cầu.
Lập trình viên
Theo chuyên gia KJC chia sẻ, với tốc độ tăng trưởng việc làm lên đến 47%, ngành công nghệ thông tin mang đến nhiều cơ hội việc làm cho người khuyết tật. Lập trình viên được hiểu là những người thiết kế, phát triển, bảo trì, hiệu chỉnh và cập nhật phần mềm máy tính bằng nhiều ngôn ngữ lập trình khác nhau.
Người khuyết tật có nguyện vọng học lập trình có thể đăng ký vào khoa công nghệ thông tin của nhiều trường đại học danh tiếng. Tại Thành phố Hồ Chí Minh, Khoa Công nghệ Thông tin cũng có chương trình đào tạo lập trình dành cho thanh thiếu niên khuyết tật. Ngoài ra, các trường đại học như Duy Tân, Đông Á, Bách Khoa,… trên cả nước cũng ưu tiên hỗ trợ học tập cho sinh viên khuyết tật trong quá trình học tập công nghệ thông tin.
Ngày nay, nhiều công ty không quan tâm đến khuyết tật của ứng viên; điều quan trọng là bạn có thể làm gì cho họ. Với bằng khoa học máy tính, người khuyết tật có thể làm việc tại các công ty phần mềm, giải pháp tích hợp hoặc dịch vụ an ninh mạng. Hoặc, nếu họ có năng khiếu hơn, họ có thể tập trung vào các dự án cụ thể, chẳng hạn như quản lý chương trình hoặc bảo trì và quản trị trang web.
Lập trình đòi hỏi trình độ trí tuệ và chuyên môn cao, vì vậy người khuyết tật muốn làm việc trong lĩnh vực này phải có quyết tâm, kiên nhẫn và trải qua quá trình đào tạo chuyên sâu mới có thể làm việc.
Nhà thiết kế đồ họa
Hầu hết người khuyết tật đều có kỹ năng giao tiếp hạn chế. Do đó, thiết kế đồ họa là một lựa chọn đáng cân nhắc trong số bảy ngành nghề phù hợp với người khuyết tật khi tìm kiếm việc làm. Yêu cầu cho vị trí này như sau:
- Thiết kế đồ họa là một lĩnh vực nghệ thuật. Do đó, những người làm việc trong lĩnh vực này phải thành thạo bố cục, màu sắc và hình ảnh. Ngoài ra, óc thẩm mỹ và sự sáng tạo cũng là những phẩm chất thiết yếu đối với một nhà thiết kế đồ họa.
- Công việc thiết kế đồ họa chủ yếu được thực hiện trên máy tính, vì vậy đòi hỏi người khuyết tật phải có hiểu biết tốt về công nghệ và thành thạo đánh máy.
- Thành thạo phần mềm đồ họa, nhanh nhẹn trong việc hoàn thành nhiệm vụ được giao đúng thời hạn với đối tác.
Người khuyết tật muốn làm việc trong lĩnh vực thiết kế đồ họa có thể tìm việc làm tự do tại nhà. Dưới đây là một số trang web hỗ trợ các nhà thiết kế đồ họa tự do tìm việc: Vlance.vn, Freelancerviet.com, Vietdesigner.net, Upwork.com, Freelancer.com, v.v.
Nghề may
Nguồn tin từ RR88 KJC cho biết: Nghề may không đòi hỏi trình độ chuyên môn cao như lập trình viên hay thiết kế đồ họa, nhưng lại đòi hỏi sự chính xác và khéo léo. Tuy là lao động chính, người khuyết tật vẫn phải dùng tay chân để làm việc với máy móc, tạo ra sản phẩm hoàn thiện. Người có hoàn cảnh khó khăn cũng có thể ứng tuyển vào các công việc cắt, buộc và phân loại sản phẩm.
Nhiều trung tâm cung cấp khóa đào tạo may cho người khuyết tật. Khóa đào tạo nhanh chóng và dễ dàng, khiến đây trở thành một lựa chọn tuyệt vời trong số bảy nghề nghiệp phù hợp với người khuyết tật.
Làm thủ công, handmade
Khi nói đến thủ công mỹ nghệ, chắc hẳn ai cũng nghĩ đến sự sáng tạo và độ chính xác của từng đường nét. Những người có đôi bàn tay khỏe mạnh và đam mê sáng tạo thường tìm đến nghề này. Cũng giống như may vá, người khuyết tật, nếu khéo léo và tỉ mỉ, cũng có thể tạo ra những sản phẩm thủ công mỹ nghệ đẹp mắt để bán trên thị trường.
Để có thu nhập ổn định từ nghề thủ công, người khuyết tật phải luôn chú ý, cần cù, bền bỉ, không ngừng tìm tòi cái mới và nắm bắt xu hướng mới để tạo ra những sản phẩm chất lượng. Tại Việt Nam, nhiều xưởng thủ công mỹ nghệ dành cho người khuyết tật đã phát triển ổn định và được hưởng chính sách hỗ trợ xuất khẩu của nhà nước. Các sản phẩm thủ công thường được người khuyết tật làm ra bao gồm: dệt vải, mây tre đan, len, thêu ren, tranh đá, hạt cườm, v.v.
Nghề làm tăm
Trong số bảy ngành nghề phù hợp với người khuyết tật, nghề làm tăm cũng nằm trong số đó. Đây là một nghề phổ biến đối với người khuyết tật, đặc biệt là người khiếm thị. Công việc này tương đối đơn giản, không yêu cầu bằng cấp và có thời gian làm việc linh hoạt.
Ngoài việc làm tăm, người khuyết tật còn có thể tự bán sản phẩm của mình vào thời gian rảnh rỗi. Nhiều người trong số họ kiếm sống bằng nghề này và thu nhập khá tốt.
Nghề làm hương
Tại các trung tâm đào tạo nghề và hỗ trợ nạn nhân chất độc da cam, máy móc thường được lắp đặt để hỗ trợ người khuyết tật làm hương. Cũng như làm tăm, người khuyết tật không phải tốn nhiều công sức. Do nhu cầu hương hiện nay rất cao, người khuyết tật không phải lo lắng quá nhiều về giá cả và sản lượng.
Đồng thời, có rất nhiều công việc phổ biến dành cho người khuyết tật như viết lách, massage – bấm huyệt, trực tổng đài… Nếu có tâm huyết, người khuyết tật có thể lựa chọn được công việc phù hợp và gắn bó với công việc đó đến hết cuộc đời, từ đó cuộc sống của họ thêm ý nghĩa.
Người khuyết tật nên học nghề gì? Người khuyết tật có nhiều cơ hội để học nghề và xây dựng sự nghiệp, dù là trong lĩnh vực công nghệ thông tin, thiết kế đồ họa, trị liệu bằng massage hay thủ công mỹ nghệ. Việc lựa chọn nghề nghiệp nên dựa trên loại khuyết tật, sở thích và nhu cầu thị trường, đồng thời tận dụng các chương trình hỗ trợ của chính phủ và các tổ chức phi chính phủ. Với sự kiên trì và hỗ trợ đúng đắn, người khuyết tật không chỉ có thể tự lập mà còn đóng góp tích cực cho xã hội. Hãy bắt đầu hành trình sự nghiệp của bạn ngay hôm nay để mở ra một tương lai tươi sáng!
